Verordening markttoezicht en conformiteit van producten in werking

1. Inleiding

De inwerkingtreding van deze verordening – vanaf 16 juli 2021 – brengt ook diverse plichten en risico’s voor marktdeelnemers (met name voor logistiek dienstverleners) met zich mee. Hieronder geeft Lidwina Hoekstra een korte uiteenzetting van de inhoud van de verordening en geeft zij tips en tricks.

2. Aanleiding van de verordening

Om het vrije verkeer van producten binnen de Unie te waarborgen, moet ervoor worden gezorgd dat producten voldoen aan de harmonisatiewetgeving van de Unie en de voorschriften die een hoog beschermingsniveau trachten te bereiken. Dat geldt voor alle voor openbare belangen (gezondheid en veiligheid in het algemeen, op het werk, bescherming van consumenten, het milieu, de openbare veiligheid etc.). Handhaving van deze voorschriften is nodig, ongeacht of de producten via offline- dan wel online-kanalen in de handel worden gebracht en ongeacht of ze in of buiten de Unie worden vervaardigd. Niet-conforme en onveilige producten kunnen gevaren met zich brengen en kunnen de concurrentie verstoren met marktdeelnemers die in de Unie conforme producten verkopen.

Hoewel al veel bepalingen in de Uniewetgeving waren opgenomen met betrekking tot het waarborgen van de conformiteit van producten, het markttoezicht op producten en de controles op producten die de markt van de Unie binnenkomen, moest het kader voor het markttoezicht worden aangevuld en versterkt. Dat is de reden waarom deze Verordening (EU) 2019/1020 is geïntroduceerd.

De verordening is niet van toepassing op alle producten.

De verantwoordelijkheid voor de handhaving berust bij de lidstaten en hun markttoezichtautoriteiten. Deze moeten erop toezien dat de wetgeving volledig wordt nageleefd. Om een correcte en sluitende handhaving te kunnen realiseren, moeten de toezichtautoriteiten onderzoeks- en handhavingsbevoegdheden hebben en ook informatie en bewijsmateriaal met elkaar (onderling) kunnen uitwisselen. De handhaving zou immers overal ‘gelijk’ moeten zijn (‘level playing field’). Daar probeert deze verordening een kader voor te geven.

Dat gebeurt door regels en procedures voor marktdeelnemers vast te stellen, een kader voor samenwerking met marktdeelnemers alsmede een kader voor controles op producten die de markt van de Unie binnenkomen.

3. Welke producten?

De verordening is niet van toepassing op alle producten. De bepalingen zijn alleen van toepassing op de producten waarop  harmonisatiewetgeving van de Unie op van toepassing is, zoals vermeld in bijlage I van de verordening. In deze bijlage worden 70 richtlijnen en verordeningen genoemd met producten waarop de onderhavige verordening van toepassing is. Enkele (sprekende) voorbeelden van producten die hier zijn genoemd zijn elektrische en elektronische apparatuur, fietsen, radioapparatuur, persoonlijke beschermingsmiddelen en speelgoed.

Voorts is de verordening niet van toepassing op levensmiddelen, diervoeder, geneesmiddelen voor menselijk en diergeneeskundig gebruik, levende planten en dieren, producten van menselijke oorsprong en producten van planten en dieren. Er resteert echter een grote groep van producten, waarop de verordening dus wel van toepassing is.

4. Uitbreiding van definitie ‘marktdeelnemer’ met ‘fulfilmentdienstverlener’

In de verordening wordt een aantal definities gegeven waarmee wordt ‘gewerkt’ in de verordening. Aan het einde van deze publicatie zijn deze definities opgenomen. Een zorgvuldige toepassing ervan is nodig om niet voor verrassingen te komen te staan.

Nieuw is de uitbreiding van de definitie ‘marktdeelnemer’ met ‘fulfilmentdienstverlener’. Deze ‘nieuwe marktdeelnemer’ is  geïntroduceerd om ervoor te zorgen dat de markttoezichtautoriteiten (NVWA, Douane, etc) doeltreffend kunnen handhaven en bij e-commerce tenminste één partij verantwoordelijk is. Om een leemte in het handhavingssysteem te voorkomen, zijn de fulfilmentdienstverleners opgenomen in de lijst van marktdeelnemers tegen wie de markttoezichtautoriteiten handhavingsmaatregelen kunnen treffen.

Een fulfilmentdienstverlener is (zie ook het overzicht aan het einde van deze publicatie) de natuurlijke persoon of rechtspersoon die in het kader van een handelsactiviteit ten minste twee van de volgende diensten aanbiedt: opslag, verpakking, adressering en verzending zonder eigenaar te zijn van de betrokken producten.  Daarbij is van belang dat postdiensten en pakketbezorgdiensten zijn uitgezonderd. Het is overigens niet zo dat een bedrijf zomaar als postdienst of pakketbezorgdienst kwalificeert.

Kort gezegd, een fulfilmentdienstverlener doet meer dan enkel sorteren en in het vrije verkeer brengen en bezorgen van pakketten. Een fulfilmentdienstverlener doet ook opslag, verpakking, adressering en/of verzending (twee of meer dan deze ‘services’ maken dat voldaan wordt aan de definitie). Als u derhalve (ook) deze activiteiten doet, bent u aan te merken als fulfilmentdienstverlener. Als u zich beperkt tot ‘koeriersdiensten’ (postdiensten, pakketbezorgdiensten of andere postdiensten of vrachtvervoersdiensten), dan bent u niet zonder meer aan te merken als fulfilmentdienstverlener. Dat betekent dat u niet te maken krijgt met diverse taken en maatregelen die uit de nieuwe verordening voortvloeien.

5. Wat zijn dan die taken en/of maatregelen?

Als u als marktdeelnemer (bijvoorbeeld een fulfilmentdienstverlener) kwalificeert, betekent dit dat u een aantal taken ‘toebedeeld’ krijgt. Dit volgt uit artikel 4 van de verordening. Overigens, dit is enkel het geval indien er geen fabrikant, importeur of Authorised Representative in de EU gevestigd is. Anders ligt die verantwoordelijkheid bij één van hen.

De marktdeelnemer is verantwoordelijk voor:

1. Het verifiëren van die EU-conformiteitsverklaring of -prestatieverklaring en of technische documentatie. Dat is overigens alleen het geval als de op het product toepasselijke harmonisatiewetgeving van de Unie voorziet in een EU-conformiteitsverklaring of -prestatieverklaring en technische documentatie.
2. Het ter beschikking houden voor de markttoezichtautoriteiten van de conformiteitsverklaring of prestatieverklaring gedurende de in die wetgeving voorgeschreven termijn en ervoor zorgen dat de technische documentatie op verzoek aan die autoriteiten kan worden verstrekt.
3. Het verstrekken aan de markttoezichtautoriteit  van alle benodigde informatie en documentatie om de conformiteit van het product aan te tonen.
4. Het in kennis stellen van de markttoezichtautoriteiten van mogelijke risico’s van een product.
5. Het verlenen van medewerking aan de markttoezichtautoriteiten en het nemen van de nodige corrigerende maatregelen om een geval van non-conformiteit met de voorschriften te verhelpen. Als dat niet mogelijk is, moeten de risico’s van dat product worden beperkt.
6. Het vermelden van zijn/haar naam, de geregistreerde handelsnaam of het geregistreerde handelsmerk en de contactgegevens, met inbegrip van het postadres, op het product of op de verpakking, het pakket of een begeleidend document van het product.

6. Niet voor alle producten

De vergaande verplichtingen voor de marktdeelnemer (en dus ook fulfilmentdienstverlener) zijn niet van toepassing voor alle producten. Uit artikel 4 lid 5 van de verordening blijkt namelijk dat de verplichtingen slechts van toepassing zijn op producten die vallen binnen het toepassingsgebied van drie specifieke verordeningen en vijftien richtlijnen.

7. Welke gevolgen en risico’s brengt dit met zich?

De markttoezichtautoriteiten zullen op basis van deze verordening vergaande bevoegdheden krijgen om het toezicht effectief in te richten. Dat maakt dat u als marktdeelnemer te maken kunt krijgen met toezicht- en handhavingsinstrumenten die grote invloed kunnen hebben.

In ieder geval krijgen markttoezichthouders de navolgende bevoegdheden:

1. de bevoegdheid om marktdeelnemers te gelasten relevante documenten, technische specificaties, gegevens of informatie over de conformiteit en de technische aspecten van het product te verstrekken, met inbegrip van toegang tot ingebedde software voor zover die toegang nodig is om de conformiteit van het product met de toepasselijke harmonisatiewetgeving van de Unie te beoordelen, ongeacht de vorm, het formaat, het opslagmedium of de plaats waar zulke documenten, technische specificaties, gegevens of informatie worden bewaard, en deze informatie te (laten) kopiëren;
2. de bevoegdheid om marktdeelnemers te gelasten relevante informatie te verstrekken over de toeleveringsketen, over nadere bijzonderheden over het distributienet, over de producthoeveelheden op de markt en over andere productmo­dellen met dezelfde technische kenmerken als het product in kwestie, indien zulks relevant is voor de naleving van de toepasselijke voorschriften van de harmonisatiewetgeving van de Unie;
3. de bevoegdheid om marktdeelnemers te gelasten relevante informatie te verstrekken die nodig is om de eigendom van websites te kunnen nagaan wanneer de informatie in kwestie verband houdt met het voorwerp van het onderzoek;
4. de bevoegdheid om onaangekondigd inspecties ter plaatse en fysieke controles van producten te verrichten;
5. de bevoegdheid gebouwen, terreinen en vervoermiddelen te betreden die de marktdeelnemer bij zijn handels-, ondernemings-, ambachtelijke of beroepsactiviteiten gebruikt, om non-conformiteit op te sporen en bewijsmateriaal te verkrijgen;
6. de bevoegdheid om op eigen initiatief van markttoezichtautoriteiten onderzoeken in te stellen om gevallen van non- conformiteit vast te stellen en te beëindigen;
7. de bevoegdheid om marktdeelnemers te gelasten passende maatregelen te nemen om een geval van non-conformiteit te beëindigen of het risico weg te nemen;
8. de bevoegdheid om passende corrigerende maatregelen te nemen, met inbegrip van de bevoegdheid om het op de markt aanbieden van een product te verbieden of te beperken of te gelasten dat het product uit de handel genomen of teruggeroepen wordt, indien een marktdeelnemer verzuimt passende maatregelen te nemen of indien de non- conformiteit of het risico blijft bestaan;
9. de bevoegdheid om sancties op te leggen;
10. de bevoegdheid om, ook onder valse identiteit, productmonsters te verkrijgen, teneinde die monsters te inspecteren en te ontleden om non-conformiteit op te sporen en om bewijsmateriaal te verkrijgen;
11. de bevoegdheid om, wanneer er geen andere doeltreffende middelen voorhanden zijn om een ernstig risico weg te nemen, maatregelen te nemen tegen de online interface.

Check of u als logistiek dienstverlener wordt aangemerkt als fulfilmentdienstverlener.

Zoals hiervoor al bleek, kan het nodig zijn dat de marktdeelnemer gehouden is om zijn naam, de geregistreerde handelsnaam of het geregistreerde handelsmerk en de contactgegevens, met inbegrip van het postadres, op het product of op de verpakking te vermelden. Dan kan ook risico ontstaan ten aanzien van productaansprakelijkheid. Onder de wetgeving betreffende de productaansprakelijkheid is namelijk aansprakelijk: 1) de fabrikant/producent, 2) de importeur en 3) degene wiens naam op de verpakking is opgenomen.

Met name die laatste categorie kan voor onaangename verrassingen zorgen. Check daarom of u als logistiek dienstverlener wordt aangemerkt als fulfilmentdienstverlener. Mocht dat het geval zijn, dan is het van belang om tijdig actie te nemen.

8. Checklist

Om te bepalen of u als fulfilmentdienstverlener wordt aangemerkt, kunt u de volgende checklist gebruiken.

1.    Is de zending afkomstig van buiten de EU?
a.    Zo ja, dan volgende vraag.
b.    Zo nee, einde checklist – geen fulfilmentdienstverlener.
2.    Is de logistiek dienstverlener een post- of pakketbezorgdienst of een vrachtvervoersdienst (dan uitgezonderd)?
a.    Zo nee, dan volgende vraag.
b.    Zo ja, dan einde checklist – geen fulfilmentdienstverlener.
3.    Verricht de logistiek dienstverlener met betrekking tot de zending twee of meer van de volgende diensten: opslag / verpakking / adressering / verzending?
a.    Zo ja, dan volgende vraag.
b.    Zo nee, dan einde checklist – geen fulfilmentdienstverlener.
4.    Heeft de fabrikant in de EU een vestiging, een gemachtigde of een importeur (als zendingen rechtstreeks aan een eindafnemer gaan, dan is dat een aanwijzing dat er geen andere marktdeelnemer is)?
a.    Zo ja, dan einde checklist – geen fulfilmentdienstverlener.
b.    Zo nee, dan volgende vraag.
5.    Gaat het om een product zoals genoemd in artikel 4 lid 5 (zie onder het kopje ‘Niet voor alle producten’)?
a.    Zo nee, eind checklist – geen fulfilmentdienstverlener
b.    Zo ja, dan is de logistiek dienstverlener een fulfilmentdienstverlener

9. Conclusie en meer informatie

Met de inwerkingtreding van deze verordening kan een logistiek dienstverlener ‘zomaar’ voor een aantal taken en verplichtingen komen te staan. Belangrijk is om vast te stellen of u voldoet aan de definitie van ‘fulfilmentdienstverlener’. Bepaal daarom nu uw juridische positie en welke maatregelen u zo nodig moet treffen. Customs Knowledge kan u daarbij helpen, neemt u gerust contact met ons op.

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaardt Customs Knowledge geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de gevolgen hiervan. Dit artikel is niet bedoeld als een specifiek advies. Zie in dit kader ook de Algemene Voorwaarden van Customs Knowledge BV.