Problemen met oorsprong & oorsprongsfraude

“Ik kon er niets aan doen, dan hoef ik toch ook niet te betalen?!” Een uitgangspunt dat in het dagelijks leven wellicht vaak mag gelden, maar in het douanerecht is dat zeker niet het geval. Als namelijk wordt vastgesteld dat een oorsprongsbewijs ten onrechte is afgegeven, worden de rechten alsnog nagevorderd. Ook als later blijkt dat het oorsprongsbewijs vals of vervalst is, worden de douanerechten nagevorderd. De vraag is wel bij wie de rechten worden nagevorderd. Dat is in beginsel bij de aangever, ofwel degene op wiens naam de aangifte is gedaan. Bij directe vertegenwoordiging is dat – veelal – de importeur. Als een douane-expediteur aangifte doet op eigen naam en eigen rekening, dan is de douane-expediteur in eerste instantie de schuldenaar. Lees meer hierover op onze website.

Als u de aangifte voor een ander heeft gedaan en u heeft daarbij geen directe vertegenwoordiging toegepast, dan bent u als aangever aansprakelijk. Dat kan wellicht oneerlijk voelen, maar dat is wel zoals het werkt. En zelfs als u er geheel niets aan kon doen en geen enkele rol heeft gespeeld bij de onjuistheid van de oorsprong, dan nog zult u in beginsel als aangever aansprakelijk zijn.

Slechts bij uitzondering is het zo dat u niet hoeft te betalen. Bijvoorbeeld omdat er formele redenen zijn waarom de Douane niet bij u kan navorderen. Of dat het geval is, bespreken onze experts graag met u.

Anders dan in het ‘normale’ recht, bestaan in het douanerecht niet veel mogelijkheden om een beroep te doen op algemene beginselen van behoorlijk bestuur waaronder het vertrouwensbeginsel. Juist voor een onjuiste oorsprong bevat de douanewetgeving echter wel mogelijkheden voor een beroep op het vertrouwensbeginsel. Maar, dan moet wel strikt aan alle voorwaarden zijn voldaan. Zo moet er sprake zijn van een oorsprongsbewijs dat terdege is afgegeven door de autoriteiten. Een vervalst bewijs, ook al is het afgetekend door een ambtenaar, is dat niet. Daarom kan in veel gevallen al geen beroep worden gedaan op het vertrouwensbeginsel. Daarnaast moet de aangever te goeder trouw zijn. Ook dat is niet altijd een uitgemaakte zaak. Wilt u weten of u een beroep kunt doen op het vertrouwensbeginsel, neem dan vrijblijvend contact met een van onze experts op.

In het douanerecht zijn ‘redelijkheid en billijkheid’ beginselen die bijzonder weinig worden toegepast. U kunt in sommige gevallen een beroep doen op billijkheid, maar het zal dan in haast alle gevallen tot een procedure bij de rechter komen. De gevallen waarbij de (Nederlandse) Douane zelf concludeert dat wegens billijkheid geen douaneschuld hoeft te worden opgelegd, is nihil.

De stelregel is en blijft dat de aangever zelf aansprakelijk is, als blijkt dat ten onrechte douanerechten worden geclaimd. Dat is in beginsel zelfs zo als blijkt dat een ambtenaar zijn boekje te buiten is gegaan. Zelfs dan zal de Nederlandse Douane de uitnodiging tot betaling opleggen en zal een beroepsprocedure nodig zijn om het gelijk te halen. Er is namelijk nog wel een mogelijkheid om de douaneschuld niet te hoeven te betalen en dat is op grond van de ‘billijkheid’. Echter, deze billijkheid wordt niet in veel gevallen toegepast.

De Douane kan achteraf controleren en ook langere tijd nadat de aangiften zijn gedaan navorderen. Ze kan echter niet over een onbeperkt periode navorderen. In beginsel is de termijn om na te vorderen drie jaar, maar als er – samengevat – sprake is van strafrechtelijk vervolgbaar handelen, dan wordt deze termijn in Nederland verlengd naar vijf jaar. In andere lidstaten is die termijn zelfs nog wel eens hoger.

Als de Douane van mening is dat u ten onrechte een laag tarief heeft geclaimd, dan wordt het bedrag nagevorderd. U krijgt dan een uitnodiging tot betaling (UTB) .